Obciążenia odsetkowe w czasie postępowania podatkowego

Urząd skarbowy wydał decyzję w sprawie wymiaru podatku PIT za 2019 r., z której wynika, że mam zaległość w wysokości prawie 5.000 zł. Wniosłem odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej. Decyzja nie została opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności. Czy w czasie trwania postępowania odwoławczego biegną odsetki za zwłokę od zaległości podatkowej wynikającej z zakwestionowanej decyzji?

TAK. Wniesienie odwołania od decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego nie wstrzymuje naliczania odsetek za zwłokę.

Decyzja, która nakłada na adresata obowiązek realizowany w trybie egzekucji administracyjnej podlega wykonaniu dopiero wtedy, gdy stanie się ostateczna. Stanowi tak art. 239a Ordynacji podatkowej. Wniesienie odwołania od decyzji urzędu skarbowego nakazującej uiszczenie podatku pozwala więc wstrzymać się z zapłatą do czasu rozpatrzenia sprawy przez dyrektora izby administracji skarbowej - chyba że decyzja zostanie opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności (patrz ramka). Podatnik może dobrowolnie uiścić kwotę wynikającą z nieostatecznej decyzji. Taką opcję warto rozważyć ze względu na minimalizację obciążeń odsetkowych. Wstrzymanie wykonania decyzji nie ma bowiem wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę. Reguluje to art. 239h Ordynacji podatkowej.

Czas trwania postępowania podatkowego zmierzającego do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego - toczącego się zarówno przed organem pierwszej instancji, jak i organem odwoławczym - nie jest w zasadzie okresem wyłączonym z naliczania odsetek za zwłokę. Podatnik musi je uiścić za okres od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin płatności podatku, do dnia uregulowania należnej kwoty. Redukcja obciążeń odsetkowych przewidziana jest w przypadku opieszałego prowadzenia postępowania podatkowego. Podatnik zapłaci mniejsze odsetki za zwłokę, gdy decyzję wydaną przez organ pierwszej instancji otrzyma po 3 miesiącach od podjęcia postępowania podatkowego. Nie nalicza się ich za okres od dnia wszczęcia postępowania do dnia doręczenia decyzji. Mówi o tym art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej. Obciążenia odsetkowe zmniejszają się także w przypadku niewydania decyzji w ustawowym terminie przez organ odwoławczy. Odsetek za zwłokę nie nalicza się za okres od dnia następnego po upływie tego terminu do dnia doręczenia decyzji adresatowi. Wskazuje tak art. 54 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.

Opisanych przerw w naliczaniu odsetek za zwłokę nie stosuje się, jeżeli do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczynił się podatnik lub jego przedstawiciel albo zwłoka powstała z powodów niezależnych od organu podatkowego. W przypadku przekroczenia ustawowego terminu zakończenia postępowania podatkowego zasadą powinno więc być nienaliczanie odsetek za zwłokę, a ich pobór jest dozwolony tylko w sytuacji, gdy do przedłużenia postępowania doszło z przyczyn obiektywnie pozostających poza wpływem organu podatkowego. Analizując ten aspekt, należy mieć na uwadze złożoność sprawy, liczbę i rodzaj przeprowadzanych dowodów, terminowość i celowość inicjatyw podejmowanych przez urzędników czy czas niezbędny do dokonania poszczególnych działań organizacyjnych. Jeżeli te czynności zajmowały odpowiednią ilość czasu oraz były uzasadnione z uwagi na stan sprawy, to należy uznać, że nie ma podstaw do zmniejszenia obciążeń odsetkowych (por. wyrok NSA z dnia 4 listopada 2020 r., sygn. akt II FSK 1719/18).

Regulacje dotyczące bezodsetkowych okresów postępowania podatkowego stosuje się również wtedy, gdy efektem rozpoznania odwołania przez dyrektora izby administracji skarbowej jest uchylenie zakwestionowanej decyzji i przekazanie sprawy urzędowi skarbowemu do ponownego rozpatrzenia. W takim przypadku czas trwania postępowania podatkowego w danej instancji należy liczyć na potrzeby ustalenia okresów (bez) odsetkowych poprzez zsumowanie na poszczególnych etapach okresów prowadzenia postępowania. Precyzuje to art. 54 § 3 Ordynacji podatkowej. Zwrot sprawy do organu pierwszej instancji następuje wtedy, gdy jej rozstrzygnięcie wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części.